Temperament, karakter en persoonlijkheid
(bron Aron, Verken je geest)
​
Volgens Elaine Aron is hoogsensitiviteit een deel van het karakter.
Kinderen zijn niet allemaal dezelfde. Hun prikkeldrempel en energieniveau verschillen, het ene kind is makkelijk en het andere juist lastig, de intensiteit van hun emoties kan verschillen, etcetera.
In Arons boek vind je een opsomming hiervan vanaf pagina 40. Interessant om te lezen.
​
Hieronder volgt informatie over de begrippen die jou zelf nog meer basis kunnen geven als je iets wilt vertellen over hoogsensitiviteit. Het is voor een deel biologisch lazen we in de lesbrief over Darowski, maar er komt nog meer bij kijken.
Wij spreken bij Sensikids over denkers en doeners, of prikkelzoekende en prikkelmijdende kinderen.
Het LHIHSK noemt deze kinderen druk-gevoelig of stil-gevoelig.
In feite komen deze uitingen voort uit het temperament: zijn de kinderen introvert of extravert. In de aparte lesbrief die je kunt hieronder kunt downloaden vind je extra informatie hierover.
Persoonlijkheid, temperament en karakter zijn drie begrippen die in de psychologie gebruikt worden. Ze worden ingezet om verschillende manieren van voelen en denken te beschrijven, waardoor ze sterk met elkaar in verband staan. Maar de gedeelde overeenkomsten tussen de drie zaaien vaak verwarring bij mensen.
Je kunt de termen persoonlijkheid, temperament en karakter dus op de juiste manier leren gebruiken. Wij gaan je daarbij helpen door ze simpelweg alledrie goed uit te leggen. Maar voordat we naar de verschillen tussen de drie gaan kijken, moet je onthouden dat temperament en karakter deel uitmaken van persoonlijkheid. Het zijn dus beide fundamentele onderdelen hiervan.
Persoonlijkheid, temperament en karakter zijn drie begrippen die in de psychologie gebruikt worden. Ze worden ingezet om verschillende manieren van voelen en denken te beschrijven.
​
Temperament: de basis
Temperament is het natuurlijke onderdeel van je persoonlijkheid dat uit je genen voortkomt. Het is dus in feite de genetische — ofwel biologische en instinctieve — component hiervan. Sterker nog, het is het gedeelte van onze persoonlijkheid dat zich als eerste zal ontwikkelen en tot uiting zal komen.
Je kunt zelfs de verschillende vormen die een temperament kan aannemen bij baby’s zien. Sommige baby’s zullen bijvoorbeeld sneller positieve emoties voelen en uiten, andere baby’s juist eerder negatieve emoties. Sommigen zullen vaker in een goede bui verkeren of juist in een slechte. In gedragstermen noemen we dezen vaak ‘makkelijke baby’s’ of ‘moeilijke baby’s’.
Omdat het genetisch is en deel uitmaakt van je overgeërfde kenmerken, is temperament moeilijk om aan te passen, te manipuleren of te veranderen. Op de een of andere manier zal temperament er altijd zijn. Dat betekent echter niet dat je niet de moeite kunt doen om je bijvoorbeeld af te zetten tegen bepaalde (nadelige) neigingen.
Als je een ijsberg was, zou je temperament het deel zijn dat onder water blijft. Dat betekent dat je het tot zekere mate wel kunt beheersen, met name door het deel van de ijsberg dat boven water uitsteekt te manipuleren.
​
Karakter: de reflectie van je ervaringen
Dit is een onderdeel van je persoonlijkheid dat zowel temperament (geërfde eigenschappen) in acht neemt als de gedragingen die je hebt aangeleerd. Dat wil zeggen, het is zowel een natuurlijke component van je persoonlijkheid als een aangeleerd component.
Karakter is het deel van jou dat uit je omgeving voortkomt.
Het is ook een resultaat van de ervaringen en sociale interacties in je leven, waar je het een en ander van geleerd zult hebben. Daardoor oefenen deze gewoontes invloed uit op je temperament en je biologische aanleg. Ze passen deze aanleg ook aan en verfijnen het, waardoor je persoonlijkheid een eigen vorm aanneemt. Karakter heeft zijn wortels dus ook in je cultuur.
Het is niet even stabiel als je temperament. Dat komt doordat het niet genetisch is en zich niet laat blijken in je vroege ontwikkelingsfases. Het kent in feite vele fases en vormt met name tijdens de adolescentie. Daarom kun je hier ook invloed op uitoefenen en hierbij veranderingen aanbrengen — door bijvoorbeeld sociale educatie. Mensen verwarren deze term tegenwoordig vaak met ‘persoonlijkheid’, dus het is heel gewoon dat mensen de twee op identieke wijze gebruiken.
​
Persoonlijkheid: biologie en omgeving
Persoonlijkheid bestaat uit karakter (temperament en geleerde gewoonten) en gedrag. Dit betekent dat het deze beide dingen tegelijkertijd omvat. Dit verband maakt het ook makkelijker om de verschillen tussen persoonlijkheid, temperament en karakter te beschrijven.
Persoonlijkheid kun je dus niet enkel en alleen zien als een product van genetische erfelijkheid. Het is ook een resultaat van de invloeden uit je omgeving. Het is iets dat individuelen onderscheidt, wat betekent dat het typerend is voor elk persoon. Bovendien blijft het langere tijd en onder verschillende omstandigheden stabiel volgens meerdere studies.
“Elke persoon is zijn eigen idioom, een ogenschijnlijke overtreding van de zinsbouw van onze soort.”
-Gordon Allport-
Het definiëren persoonlijkheid, temperament en karakter
Binnen de psychologie wordt persoonlijkheid omschreven als een groep emoties, waarnemingen en handelingen die iemands gedragspatronen omvatten. Het is de manier waarop je voelt, denkt en handelt. Het is een groep processen die met elkaar samenwerken, elkaar reguleren en samen een dynamisch systeem vormen.
​
De twee meest gebruikte en geaccepteerde definities binnen de psychologie op het moment, zijn:
-
‘Persoonlijkheid is de totale som van een organisme’s gedragspatronen (op dit moment of potentieel), bepaald door genetische factoren en omgevingsfactoren’. Hans Eysenck (1947).
-
‘Persoonlijkheid omvat de typische gedragspatronen (inclusief emoties en gedachten) die de aanpassing van iemand aan levensgebeurtenissen omschrijft’. Walter Mischel (1976).
​
Om de twee types kinderen te herkennen kun je hier door te klikken aanvullende lesbrieven lezen.
​
Hieronder een leuke en verhelderende animatie (engelstalig) over de twee types temperament. Opvallend is dat je ze kunt koppelen aan andere modaliteiten: onder andere denken, intuïtie en waarnemend (perceiving).
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
Terug naar de pagina over Dabrowski
Ga verder naar de pagina over aandacht en bewustzijn
​
​
​