De peutertijd en de puberteit hebben zeker raakvlakken.
Een peuter wordt zich bewust van zijn eigen wil, dat hij iets anders kan willen dan zijn opvoeders. En die wil gaat hij vervolgens uitproberen. Deze fase is weer een stapje in het losmakingsproces van een kind en ook noodzakelijk.
Een puber gaat nadenken over wie hij is en wat hij wil. Hij begint zijn eigen identiteit te vormen, de volgende grote stap in het losmakingsproces op weg naar volwassenheid.
Iedere ouder wil ook dat zijn kind uiteindelijk een zelfstandige onafhankelijke verantwoordelijke volwassene wordt en in de opvoeding werk je, als het goed is, daarnaar toe.
Maar hoe je dat doet, is in beide fasen eigenlijk verschillend.
Bij een peuter is het belangrijk ervoor te zorgen dat je de regie hebt, in die zin dat je kind in het algemeen doet, wat jij zegt. Dat betekent dat je consequent reageert als je peuter een regel overtreedt. En dat betekent niet straffen, maar zorgen dat dit gedrag stopt.
Wat ik vaak zie, is dat ouders van peuters denken, dat ze hier streng in moeten zijn. Zo van: Als ik nu niet helder en duidelijk corrigeer/ingrijp, komt de boodschap niet over. En dat is juist iets wat bij peuters helemaal niet nodig is. Het gaat erom dat er uiteindelijk gebeurt wat jij gezegd hebt en hoe dat gebeurt, maakt niet uit. Dus als je dat op een liefdevolle en vriendelijke manier voor elkaar krijgt, is dat een win-win-situatie. Bij peuters kun je nog heel goed afleiden , door ze wat anders aan te bieden of door keuzemogelijkheden te geven. Als het aankleden elke keer een drama is, vraag dan: Wil je de groene of de blauwe broek aan? Of als ze hun jas en laarzen niet aan willen doen, begin jij een verhaal over de eendjes die zo graag brood willen en ondertussen doe je achteloos hun jasje en laarzen aan.
Of als je ziet dat je peuter naar de afstandsbediening wil grijpen, pak je hem op en begint hem te kietelen terwijl je richting zijn speelgoedbak loopt. Je kunt in de peutertijd heel inventief worden op die manier en daar heb je ook later nog veel profijt van.
Een peuter hoeft nog niet na te gaan denken op de trap wat hij precies fout heeft gedaan, dat kan hij nog helemaal niet. Je enige doel moet zijn, dat de peuter stopt met het ongewenste gedrag. Peuters kunnen hun eigen gedrag en emoties nog niet reguleren, daar moet jij als ouder ze bij helpen. Daarom is benoemen van wat je ziet en zeggen wat wel de bedoeling is en de peuter afleiden de beste manier om met emoties en ongewenst gedrag om te gaan. Zo leer je een kind omgaan met onverwachte gebeurtenissen en nare ervaringen. Een peuter kan niets met Waarom-vragen. Waarom sloeg je je broertje? Hij heeft geen idee, hij wilde zijn speelgoedauto terug, meer niet.
Als een kind ouder is, kun je meer van hem verwachten met betrekking tot het reguleren van zijn emoties en het vertonen van gewenst gedrag en dan kun je gesprekjes beginnen over hoe ze tot bepaald gedrag kwamen, maar ook dan, zul je niet altijd het antwoord krijgen dat je graag wilt. Zelfs een puber kan stil vallen als je vraagt, waarom hij dat jointje toch opgestoken heeft.
Van peuters wordt vaak teveel verwacht in het reguleren van hun gedrag en van pubers te weinig.
Terwijl ik bij ouders van peuters regelmatig zie, dat ze erbovenop zitten, ook verbaal als hun peuter iets doet wat niet de bedoeling is, zie ik bij ouders van pubers juist dat ze het veel meer laten. Dat pubers zelden de consequentie hoeven te dragen van hun ongewenste gedrag of van het overtreden van een regel. Als ze een bekeuring krijgen voor rijden zonder licht, betalen de ouders de bekeuring. Ouders dreigen wel: āAls je je fiets nu niet binnen zet, ga je morgen maar lopenā. Maar voeren dit dreigement nooit uit. Pubers leren dan eigenlijk: āLaat maar kletsen, ze doen toch nooit wat ze zeggen.ā Maar de enige manier om mensen hun (ongewenste) gedrag te laten veranderen, is als ze zelf de consequenties moeten dragen.
Als een puber vanaf bijvoorbeeld de brugklas zelf verantwoordelijk is voor zijn tijd van opstaan en dus zelf de gevolgen moet dragen als hij wel te laat is, zal hij echt leren om naar zijn wekker te luisteren. Sommigen zullen dan wat vaker het schoolplein moeten aanvegen of zich om 8 uur melden, maar op gegeven moment kiezen ze echt eieren voor hun geld.
Als wij geen bekeuring kregen voor te hard rijden, zijn er, denk ik, ook maar heel weinig mensen die zich aan de snelheidslimiet zouden houden.
Henriƫtte Maas www.pacha-mama.nl