Door Angelique Kerkhof https://sensikids.nl/angelique-kerkhof/
Uit de vele reacties op een enquête die we lieten invullen merkten mijn collega Monique Kamphuis en ik dat er behoefte is aan meer kennis in het basisonderwijs over hoogsensitiviteit.
Men zoekt vooral handvatten voor communicatie tussen ouders en school. Maar er waren ook vragen.
Zoals: hoe kun je als leerkracht omgaan met een hoogsensitief kind, van wie het gedrag ondanks de hoogsensitiviteit van het kind niet acceptabel is in de
klas? Om hierachter te komen heb je hulp van de ouders nodig. Zij zijn een
belangrijke bron hierin. Herkennen zij dit gedrag? En hoe anticiperen zij hierop?
Als de ouders het gedrag niet herkennen, is het interessant om erachter te komen wat een
reden van dit gedrag kan zijn, of de ouders hier zicht op hebben en hoe dit aan
te pakken.
Het is voor zowel ouder als leerkracht wenselijk als er een relatie is
die op wederzijds respect is gebaseerd is. Als leerkracht kun je bijvoorbeeld haarfijn
uitleggen dat iets niet mogelijk is, vanwege de grootte van de klas of andere
beperkende factoren. Als je dit als leerkracht kenbaar maakt, ontstaat er bij de
ouders de mogelijkheid om mee te denken naar een andere passende
oplossing. Zo blijft er een prettige samenwerking tussen ouders en leerkracht.
Hoogsensitieve kinderen (HSK) voelen het feilloos aan als de relatie tussen
leerkracht en ouders onder spanning staat en zullen daarin het gevoel krijgen
te moeten manoeuvreren. Dit is niet wenselijk.
Welke houding kan een leerkracht het beste aannemen?
De houding van een leerkracht naar de leerling is open, respectvol en warm.
HSK hebben een antenne voor niet oprecht gemeende opmerkingen en zullen
hierdoor verder van de leerkracht verwijderd raken.
Dit kan een hele uitdaging zijn. Zeker als een HSK overprikkeld is en op een negatieve manier alle aandacht in de klas vraagt. Dit kan soms met boosheid of verdriet gepaard
gaan. Als leerkracht kun je hierdoor geïrriteerd raken en ondanks de rustige
woorden die je probeert te gebruiken, is deze irritatie in jouw houding of
tonatie in de stem zichtbaar. HSK hebben dit snel door.
Beter is het om te zeggen: “Ik vind het vervelend dat je dit deed, ik merk dat ik me van binnen geïrriteerd voel.” Daarna kun je zoeken naar een oplossing voor
dit probleem. Of parkeer het probleem en geef ruimte aan de leerling om later na
schooltijd of op een ander tijdstip dit nog eens na te bespreken en te kijken
hoe dit een volgende keer opgelost of voorkomen kan worden.
Zorg dat je zelf als leerkracht weer rustig bent en haal bijvoorbeeld even iets te drinken voor de leerling voordat je gaat zitten. Creeër een open sfeer.
Deze kinderen kunnen vaak zelf met hele goede oplossingen komen. Hier hebben ze meer tijd voor nodig, want de verwerkingstijd die een HSK nodig heeft is langer, maar daarin houden ze wel rekening met zowel zichzelf als de leerkracht en medeleerlingen (afhankelijk waar in hun ontwikkeling zijn en kunnen overzien).
Een ander kind kan stiller worden en zich juist afsluiten. Helpend voor deze
kinderen is een ruimte waar rust heerst met weinig prikkels.
Beleid op school
Een school waar HSK's herkend worden en waar al een beleid op is
gemaakt, gaf bovenstaande concrete handvatten.
Hun advies is vooral om samen met de ouders in de afstemming te blijven. Neem
iedere 6 weken de tijd om een gesprekje te hebben. Haal een kopje koffie voor
ze en vraag: Hoe gaat het nu? Lopen jullie thuis ergens tegen aan? Of vertel
zelf wat er op school gebeurt en vraag of hun kind thuis dingen vertelt over
school. Gaat alles goed? Mooi! Laat weten dat je het kind ziet en zo
nodig begeleid. Vervolgens maak je een nieuwe afspraak voor over 6 weken.
Dit soort gesprekjes hoeven niet lang te duren. Het gaat vooral om het even
afstemmen.
En wat het kind betreft:
Zeg niet tegen het kind dat je er vertrouwen in hebt dat hij/zij het kan,
want HSK's ervaren dit vaak als een druk. Beter is het om -als hij of zij bezig is- te
vragen of het lukt, of hoe het gaat ( terwijl je tussen de tafels doorloopt). Dan
krijg je vaak wel een antwoord. HSK's vinden het moeilijk om vragen te stellen, want ze
worden liever niet zichtbaar.
Achteraf kun je tegen de HSK zeggen dat je er alle vertrouwen in had. Doe dit dan aan
de hand van de dingen die al staan. Hé, wat fijn, ik zie dat het je gelukt is. Want
die bevestiging hebben ze heel erg nodig. Absoluut. En de sfeer die eruit
voort komt is positief voor de HSK. Bevestiging zorgt voor een goed gevoel en een fijne sfeer. Ook humor werkt goed. En door heel concreet, als ouders er niet in
bekend zijn, adviezen te geven over hoogsensitiviteit, help je ze en de
afstemmingsgesprekken vinden ze vast heel fijn.
Buiten iedere zes weken met de ouders een afstemmingsgesprek, deed deze school ook
iedere zes weken even met het kind in gesprek. Kijken naar wat er goed gaat, wat
nog moeilijk is en "waar kan ik (IB-er, leerkracht) je mee helpen?". Heel
eenvoudig. HSK's willen gezien en gehoord worden om zich veilig te voelen.
Deze gesprekken kun je uittekenen op papier. Dit wordt dan mee naar
huis genomen zodat het visueel is geworden voor deze kinderen. HSK zijn
namelijk meestal visueel ingesteld.
De afstemmingsgesprekken zijn cruciaal. Hiermee kun je op het goede spoor
blijven met zowel ouders als kind als leerkracht. Wanneer de school pas belt
als er iets mis is, dan wordt het vertrouwen geschaad.
De afstemmingsgesprekken kunnen worden afgesproken door alle betrokkenen.
Doet de school het niet, dan kunnen ouders zelf om deze
gesprekken vragen.
Dit alles klinkt als een grote tijdsinvestering, maar doordat het goed blijft gaan met
het kind win je er uiteindelijk tijd mee.
De kern zit in de afstemming (verbinding met kind en ouders)!